Türkler tarih boyunca farklı takvim sistemlerini kullanmıştır. Bu takvimler hem geleneksel Türk takvimleri hem de dünya takvimlerine dayalı takvimler olabilmektedir. Türklerin kullandığı beş farklı takvim çeşidi bulunmaktadır. Bunlar; Rumi Takvim, Miladi Takvim, Gregoryen Takvim, Hicri Takvim ve İslam Takvimi’dir. Rumi Takvim, Türkler tarafından Osmanlı İmparatorluğu döneminde kullanılmıştır ve İslami ay takvimine dayanmaktadır. Miladi Takvim ise günümüzde dünyada en yaygın olarak kullanılan takvim sistemidir ve 1582 yılında Papa XIII. Gregory tarafından kabul edilmiştir. Hicri Takvim ise İslam dinine göre kullanılan ve 622 yılındaki Hicret olayından itibaren başlayan bir takvim sistemidir. İslam Takvimi ise ay ve güneş döngülerine dayalı olarak hesaplanan bir takvim sistemidir ve İslam dünyasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Türklerin tarih içerisinde farklı takvim sistemlerine uygun olarak takvimler kullanmış olmaları, kültürel ve dini çeşitliliğin bir göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu farklı takvim sistemlerinin kullanılması, Türk toplumunun tarih ve zaman kavramlarına nasıl baktığını ve zamanı nasıl değerlendirdiğini de gözler önüne sermektedir. Türklerin tarihten günümüze kullandığı takvim sistemleri, geçmişteki kültürel etkileşimleri ve değişimleri yansıtan önemli birer belge olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu takvimler, Türk toplumunun zamanı nasıl algıladığını ve ölçtüğünü gösteren önemli birer araç olarak tarihteki yerlerini almışlardır.
Miladi Takvim
Miladi takvim, bugün dünyada en yaygın olarak kullanılan takvim sistemidir. 1582 yılında Papa XIII. Gregory tarafından Gregorian takvimi olarak da bilinen bu takvim, Julian takviminin yerine geçmiştir. Miladi takvim, 365 gün 5 saat 49 dakika 12 saniye olarak tanımlanan tropikal yılın uzunluğunu temel alır. Her dört yılda bir (yılın katı olan yıllarda), Şubat ayına 29 gün eklenerek artık yıllar oluşturulur.
Milattan önce ve milattan sonra olmak üzere iki bölüme ayrılan Miladi takvim, Milattan Önce (MÖ) tarihlerini negatif sayılarla ifade eder. Miladi takvimde günler bir haftada 7 gün olup, haftanın ilk günü genellikle Pazartesi olarak kabul edilir. Bu takvim, gün, ay ve yıl birimlerine sahiptir ve toplamda 12 aydan oluşmaktadır.
- Ocak
- Şubat
- Mart
- Nisan
- Mayıs
- Hazel
- Temmuz
- Ağustos
- Eylül
- Ekim
- Kasım
- Aralık
Miladi takvim, dünya çapında günlük hayatta, ticari işlemlerde, uluslararası anlaşmalarda ve tarih belirlemede geniş bir şekilde kullanılmaktadır. Diğer takvim sistemleriyle karşılaştırıldığında daha kolay anlaşılır ve düzenlidir.
Rumi Takvim
Rumi takvim, İslam dinine mensup olan bazı topluluklar tarafından kullanılan bir güneş takvimidir. 1582 yılında Papa XIII. Gregorius tarafından Avrupa ülkelerinde kullanılan Julian takviminin yerine geçmesi amacıyla Rumi takvime geçiş yapılmıştır. Rumi takvime göre bir yıl 354 günlük bir dönemi kapsamaktadır ve her ayın 29 ya da 30 gün sürmektedir.
Her ayın bir ismi bulunmaktadır ve İslam dininin önemli olaylarına göre bu aylar belirlenmiştir. Örneğin, Muharrem ayı yeni yılı temsil ederken, Ramazan ayı oruç tutma ayı olarak kabul edilir. Rumi takvimde görülen bir diğer özellik de her yılın 12 ayının da dönemi aynıdır ve her yıl aynı mevsimler, aynı ayları barındırır.
- Rumi takvime göre yeni yıl Muharrem ayı ile başlar.
- Her ay 29 ya da 30 gün sürer.
- Rumi takvimin günleri Güneş’in doğuşu ile başlar.
- Rumi takvim, hala bazı İslam ülkelerinde resmi takvim olarak kullanılmaktadır.
Hicvri Takvim
Hicri Takvim, İslam dünyasında kullanılan takvim sistemi olarak bilinir. Bu takvim, Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret ettiği tarih olan 622 yılı baz alınarak oluşturulmuştur. Hicri Takvim, ay hareketlerine dayalı bir takvim sistemidir ve her ayın başlangıcı yeni ayın görülmesine dayandırılmaktadır. Bu nedenle, Hicri Takvim’in ayları Güneş yılına göre değişkenlik gösterir.
Hicri Takvim’de yıl 12 aydan oluşur ve her ayın Türkçe adı ile çeşitli İslam kültürlerinde farklı isimlerle anılmaktadır. Bu aylardan biri olan Ramazan Ayı, Müslümanlar için önemli bir ibadet ayıdır ve oruç tutmaları bu ayda farz kılınmıştır. Diğer önemli aylardan biri de Zilhicce Ayı’dır ki, bu ayda hac ibadeti gerçekleştirilir.
- Muharrem Ayı
- Safar Ayı
- Rabiülevvel Ayı
- Rabiülahir Ayı
- Cemaziyelevvel Ayı
- Cemaziyelahir Ayı
- Recep Ayı
- Şaban Ayı
- Ramazan Ayı
- Şevval Ayı
- Zilkade Ayı
- Zilhicce Ayı
Hicri Takvim, İslam dünyasında önemli günlerin ve bayramların tespitinde kullanılmaktadır. Özellikle dini günlerde ve ibadetlerde bu takvim önemli bir rol oynamaktadır. Hicri Takvim, Güneş yılına göre 10-12 gün kısa olduğu için Miladi Takvim’e göre ilerleyerek her yıl farklı zamanlara denk gelmektedir.
Celali Takvim
Celali Takvimi, Osmanlı İmparatorluğu’nda kullanılan bir takvim sistemidir. Bu takvim, 1677 yılında Celal adlı bir kişi tarafından oluşturulmuştur. Celali Takvimi, İslam takvimine benzese de farklılıklar taşımaktadır. Örneğin, Celali Takvimi 354 gün süren bir yılı temel alırken İslam takvimi ise 355 gün süren bir yılı temel alır.
Celali Takvimi’nde aylar farklı isimler taşır. Örneğin, Mart ayı ‘Nisan’, Nisan ayı ‘Mayıs’ olarak adlandırılır. Bu durum, Celali Takvimi’nin İslam takviminden farklı olduğunu gösterir. Celali Takvimi’nde ayların gün sayıları da değişkenlik gösterebilir, bu da hesaplama zorluğu yaratır.
- Celali Takvimi, Osmanlı devletinde resmi takvim olarak kullanılmıştır.
- Takvimde aylar farklı isimler taşır ve gün sayıları değişkendir.
- Celali Takvimi, güneş yılına dayalı bir takvim sistemidir.
Celali Takvimi’nin kullanımı, 1828 yılında Tanzimat Fermanı ile sonlandırılmıştır. Bu tarihten sonra Osmanlı’da Rumi Takvim ve Miladi Takvim kullanılmaya başlanmıştır. Ancak, tarihi kaynaklarda Celali Takvimi hakkında bilgiler bulunmaktadır ve araştırmacılar tarafından incelenmektedir.
Mayıs Takvim
Mayıs ayı, baharın tam anlamıyla geldiği ve doğanın canlandığı bir dönemi simgeler. Günler uzar, havalar ısınmaya başlar ve çiçekler açar. Mayıs ayı, doğanın tazelenme ve yeniden doğuşunun en güzel zamanlarından biridir.
Mayıs ayında birçok önemli gün ve etkinlik bulunmaktadır. İşte Mayıs takviminde yer alan bazı özel günler:
- 1 Mayıs – Emek ve Dayanışma Günü
- 19 Mayıs – Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı
- 22 Mayıs – Biyolojik Çeşitlilik Günü
Mayıs ayı, aynı zamanda baharın son ayıdır ve yaz mevsimine geçişin habercisidir. İnsanlar bu ayı piknikler, açık hava etkinlikleri ve doğa yürüyüşleri yaparak değerlendirirler. Her mevsim kendi güzelliklerini ve aktivitelerini beraberinde getirir, Mayıs ayı da bu anlamda çok özel bir mevsimdir.
Bu konu Türklerin kullandığı 5 takvim nelerdir? hakkındaydı, daha fazla bilgiye ulaşmak için 9. Sınıf Tarih Takvimler Nelerdir? sayfasını ziyaret edebilirsiniz.